Aalst

Gemeente paal van Aalst. Tekst is: AALST N N72 Waarom de N er tweemaal opstaat is mij niet duidelijk.

Beesd - Enspijk

Aan de oostzijde van het talud van de A2-brug over de Linge staan deze twee palen. Het hulpgat moest dreigende dijkdoorbraak stroomopwaarts in de Linge bij extreme waterstanden keren. Of, en dat is een andere lezing: het hulpgat in de dijk kon een volgelopen polder sneller leeg laten lopen, in geval van een bovenstroomse doorbraak.

Het tweede paar palen van het Beesdse hulpgat onderaan het talud van de A2 - westzijde. 

De vierde, noord-westelijke paal.

Inscriptie No 1 Beest. Staat bij het voormalig gemaal de Paay. Een mooi voorbeeld van een dijk (nummer paal).

Kekerdom

Op de bijgaande bordjes wordt uitgelegd om welke paal het hier gaat. Inscriptie op de paal was "LANDSDIJK", waarvan alleen nog de laatste letters te lezen zijn door een beschadiging. Tot 1817 was hier de grens tussen Pruisen en Nederland. Kekerdom en Leuth kwamen toen via besluiten tijdens het Congres van Wenen bij Nederland. Deze grenspaal heeft echter uitsluitend een waterstaatkundige betekenis.Het is de onderhoudsgrens tussen de door het Rijk onderhouden Landsdijk in Millingen en de door het polderdistrict beheerde Millingsebandijk in Kekerdom. De grenspaal is in 1997 terug gevonden bij de dijkverbetering.

Neerijnen

Op het kerkhof van Herwijnen vinden we deze paal met de inscripties: Herwijnen en 1711

Tussen Hellouw en Haaften

Tussen Haaften en Tuil. Inscriptie op deze betonnen paal is éénzijdig: HAAFTEN. De tegenwoordige grens loopt enkele honderden meters verder oost.

Hiern of Waardenburgh. Hiern is de oude naam van Waardenburg.

In het boek van J.D.H. Harten: "Sporen in het Landschap", wordt een paal vermeld aan de Waalbanddijk tussen Neerijnen en Opijnen. Deze heb ik niet aangetroffen, wel deze steen, die na de dijkverhoging van een aantal jaren geleden is geplaatst. Ter vervanging?

Brakel

De zalmen in het wapen zouden afkomstig zijn van het familiewapen van Van Altena. Het valt niet met zekerheid te zeggen dat de Van Brakels die tot de eerste helft van de 15e eeuw heer van Brakel waren afstammen van de Van Altenas. Hoewel de heerlijkheid wel mogelijk een afsplitsing is van het Land van Altena. We vinden de vissen ook terug op de grenspaal die tussen Veen en Altena op de dijk staan. Dit is een mooie gietzijzeren paal met een opmerkelijke kop: een ontwerp dat ik in ijzer nog niet heb gezien.

Acquoy-Rhenoy

Vernieuwde paal op de grens van Acquoy en Rhenoy. Tekst op de paal: N 1 RHENOY GELDERLAND 1784

Langs Pannerdensch Kanaal en Waal

Grens Huissen-Angeren

Grens Angeren-Doornenburg

Deze paal markeert de hoek Rijndijk-Waaldijk. Inscriptie op de paal luidt: Landsdijk. Een tweede paal staat bij Kekerdom.

Grens Doornenburg-Gendt

Grens Gendt-Haalderen. De paal staat enkele tientallen meters oostelijk van de t-splitsing met de Buitenpolder. Het is een arduinen paal, die witgeschilderd is geweest. Een keer schoonmaken en de breuk goed repareren zou de paal geen kwaad doen.

De paal op de Bemmelsedijk markeert de grens tussen de vroegere gemeenten Elst (waartoe Lent behoorde) en Bemmel (nu gemeente Lingewaard). Het op de paal vermelde Doornik is een kleine buurtschap in de laatstgenoemde gemeente.

Deze paal staat aan de Oosterhoutsedijk en markeert de vroegere grens tussen de gemeenten Valburg (waartoe Oosterhout behoorde) en Lent. Ten behoeve van de ontwikkeling van de Waalsprong, de nieuwste stadsuitbreiding van Nijmegen, werden delen van beide gemeenten door Nijmegen geannexeerd. Sinds 1 januari 1998 staat de paal dus volledig op Nijmeegs grondgebied.

Aan de andere kant van Oosterhout, op de grens met Slijk-Ewijk.

Slijk-Ewijk - Loenen

Loenen-Wolferen. Op de achtergrond de brug van de A50 over de Waal. De paal staat oostelijk daarvan.

Wolferen en Andelst. Deze staat achthonderd meter verder naar het westen aan de kruising van de Waaldijk met de Klipstraat. Bij alle palen uit deze serie heeft de namenschilder de gemeentebord-conventie gevolgd en niet de grenspalen- conventie.

Geldermalsen

Aan de zuidkant van de brug over de Linge bij Geldermalsen, staan deze 4 paaltjes. Ze palen een "hulpgat" af. Jos Vermeulen van Waterschap Rivierenland moet in de archieven duiken om de betekenis te achterhalen: als het dijklichaam hier afgegraven werd, kon de Tielerwaard in oorlogstijd onder water worden gezet. Een andere bron op internet geeft een verklaring, die mij logischer schijnt: wanneer door een extreem hoge waterstand in de Linge een overstroming dreigt, kan door de oprit een hulpgat worden gegraven.

Op deze en de volgende paal staat: NOORDEINDE VAN HET HULPGAT

Tiel

Aan de Lingedijk, een paaltje met inscriptie PT80. Zou dit de paal zijn, genoemd in het gedicht van de heer van der Kolk:
Ik zie ze marcheren: drie rijen van twee 
De Sjoerdjes en Helmus, Willy, Albert en Pé 
Hun leger rukt op naar het noorden 
Soldatencadans zonder woorden. 
Op de Lingedijk: halt! bij de grenspaal van Drumpt 
Waar mensen het oorlogsvuil hebben gedumpt 
Dat zij thuis niet durfden bewaren 
Een plek vol verborgen gevaren. 
Die vuilstort trekt als een magneet 
Nieuwsgierigheid maakt blind 
Een kistje krap een handpalm breed 
Betovert ieder kind. 
Dan barst de bom, een hels akkoord 
Met bliksems woest en wrang. 
Vijf kleuters worden bruut vermoord 
Een kind krijgt levenslang.

Een paal van de voormalige waterschappen NEDER BETUWE en TIELERWAARD.

De paal is in 2010 gerestaureerd en teruggeplaatst. In het najaar van 2008 is de 19de eeuwse paal, aan de oostzijde van de Culemborgse Grintweg doormidden gebroken. Bij de restauratie zijn de afgebroken gedeelten weer aan elkaar gelijmd en van doken voorzien.
De Culemborgse Grintweg is een al zeer oude uitvalsweg, die via Drumpt naar het westen loopt. De paal staat op de plaats waar de grens lag tussen het destijds bij de gemeente Wadenoijen behorende Drumpt en het sinds 1811 bij de gemeente Zoelen behorende Kerk Avezaath.

IJzendoorn

Op de kruising van de Waalbandijk met de Lappenafweg. De kop is beschadigd. Er is geen inscriptie meer te lezen.
De paal geeft de scheiding aan tussen IJzendoorn en Ochten. In de grensbepaling van 1824 wordt deze paal de "Steenen Paal van IJzendoorn" genoemd [Brouwer/Grenspalen in Nederland, blz36].

Appeltern - Horssen

Een mooie grenspaal in een mooie omgeving: vlak bij de bekende tuinen van Appeltern. De inscripties zijn: Horssen en Appeltern.

Nederhemert

Paal op de Wellseindsedijk bij Nederhemert. Aan een zijde is WelenAmmerzoden ingebeiteld, aan de andere kant staat: Neederhemert. De kop is monumentaal, de reparatie met het stalen skelet aan de onderkant doet die sierlijkheid echter meer dan te niet.

Culemborg

Een vernieuwde grenspaal tussen Culemborg en Buren. Op de kuising van de Weidesteeg en de Beusichemse dijk.
Aan de linker en de rechterkant van de paal zijn inscripties gebeiteld:
"Buuren 1 1/2 Uur" en "Culemborg 1/2 Uur".

Langs de Rijn bij Arnhem

Deze dijkpaal geeft de scheiding aan tussen Elden en Driel. Het is de eerste in een reeks die ons in Dodewaard zal brengen in een grote bocht om de Betuwe aan de oostzijde. De paal staat 200m ten oosten van de spoorlijn.

Een tweede paal staat aan de Huissensedijk bij Holthuizen. KAART